ZËRAT E DETIT SHKASIN BUZË DRITËS / Poemë nga Bardhyl Maliqi

Poemë nga Bardhyl Maliqi




ZËRAT E DETIT SHKASIN BUZË DRITËS


Zërat e detit, zërat e detit,
zëra plot joshje e magji, zëra çirçesh e sirenash,
zëra vashash virgjëresha grishin fatin e padukshëm,
zëra zeusësh e polifemësh, plot tmerr e llahtarë,
zëra piratësh në rreziqe,
zëra pulëbardhash e albatrosësh,
zërat e detit nderen në muzgje plot magji
dhe hare të edhshme e mistere endin brenda bareve të natës.

Oh, ç’na pret vallë, a e dimë?
zërat e detit lozonjarë shkasin buzë dritës
kur ja, u dëgjua Thirrja e ashpër e kapitenit,
mbi Katerin e Radës që hungërin e shkumon mbi dallgë
dhe zërat e detit sërish shkasin buzë dritës,
zërat e detit shkasin nëpër hone,
i përpin nata me vaj, me shungullimë
nëpër humnera ankthesh, thellë brenda tij,
zërat e vet deti i përpin…

Ishte vallë buzëmbremje,
kur qielli zbriti si një kuvertë e qëndisur
që mezi frymon
dhe arrin si një çafkë e trembur
në Katerin lundrues nga dritarja?!
Gjaku është i papërlyer nga vezullimet e dëborës,
në marsin që ende s’ shkoi. Apo ndruhet
të zgjedhë lëkurën vezulluese të kunadhes
përkundur mbi supet e lodhur?!
Mjegull bie mbi misterin e kësaj nate,
gjethe harrese gjatë këngës hireplote
netë për të dëgjuar predha drithërimesh:
Oh rënkimi u mbyt!
Duke kërkuar përpara për në det
na blegërin qengji i bardhë i agullimit,
që mbrrin për t’i dhënë fund habisë sonë
dhe dritaret e hapura të qiellit
dhe dritaret e bardha të ditës, sy ciklopësh,
mijra kamera vëzhgimi për të xhiruar
erërat absurde të harresës,
për të fiksuar erërat e bardha të kujtimit.
Kush tha se është atje, nëse jo zëri juaj,
tani dielli frymon poshtë, mbi ne
apo ne thjesht kemi ëndërruar
edhe pse ende lejleku pjell vezët e tij
në këmbët tona?…

81 vetë u mbytën. 81 jetë njerëzore.
Do të ishte maturant kërthia në gji
Nëse nëdegën e hepuar të dallgës fati s’do të përmbysej.
Na lë pa frymë tek zhytet
për të hapur derën e ferrit edhe një tjetër grua
hedh çapa vallëzimi apo hedh valle në shi
me fëmijën në gji mbështjellë?
Ajo këndon dhe ligjëron mbi dallgë?
Kofshët e saj vezullojnë si dëborëra korale,
ç’ironi e fatit të grisur! Ajo femër-burim jete
rend të vdesë,
kur dikush mbledh perden e mëngjesit
e gjen gruan ende duke kënduar,
duke mërmëritur melodira mbi jetën e përditshme,
me gramatikën e saj mëngjesore,
ajo shkon sikur rrëshqet mbi syprina ujrash,
me prerje seksi dhe lëvizje mbi ruletën mëngjesore.

Ju për çfarë keni ardhur apo ndoshta për të parë se sa rrënjë
trëndafilash në një kohë të shkurtër hedhin erëra mbi
këmbanat, të cilat vazhdojnë të flasin me zërin tuaj?
Flasin,
pastaj erdhi Eva, magjia femërore e parë e botës
dhe çdo gjë dukej e madhe;
përndryshe, nuk do të fliste as për ju Adam,
as për ju, vëllai im i madhi Jon!
Deti, sonambul i lindur i breshërit të rëndë yjor,
Rend tek ti me zemër në dorë për të të thënë:
-Mirësembrite! Portat gruas ia hap.
Valë- valë kthehen bretkosat
Turtujt, zgalemët dhe albatrosët.
Çfarë mendimesh ke zemra ime?
Mos ta vrasin veshin klithmat dhe nuk i njeh
faret, as dhjetra fenerët me sytë e shndritshëm?!
Në ç’ thellësira lundërtarët, lavrojnë detin,
lojtarët djallëzorë të dallgëve vrasin kohën
në orët e gjata të mërzisë?

Njeriu dhe Uji, një dashuri e stërlashtë.
Mbi bregdetin si gamilje kalërojnë si nëpër ethe
si ne të dy, të mbërthyer pas dëgjimit të fiksuar
gjunjëzuar përmbi rërë si në një rit të lashtë pagan
duam t’i grabitsim dashurinë resë kolosale të shiut,
që gjithë uratat e botës
toka ne të na i blatojë.
Ju nuk keni për të parë det në sy,
as zërat si këmbana, s’keni jo për t’i dëgjuar
lart e poshtë, për të kuptuar
lemerinë e natës së fundit,
misterin e pafund të vdekjes,
madhështinë e furtunës.

Ethja e dallgës nuk i përshtatet kurrë pafajësisë,
nëpër klithma e ulërima mbyten zëra refugjatësh
dhe ofshama shpirtrash treten nëpër netë stërmundimesh.
Pse o zot, o djall i zi, bulurin si luan deti
edhe zëri i përvuajtur struket thellë nëpë guva?!
Nuk ka rënie, rënie tjetër, më tmerrshme, jo, se kjo,
rendin erërat në stuhi dhe në dete mbyten klithmat
dhe vozitësit në gjurmë të fatit të keq dot nuk mbrrijnë,
katerat edhe sanallet panë me sy anarkinë,
u përmysën, u fundosën detit thellë me ulurimë,
thua kurrë s’kishin qënë në këtë botë diellore,
veç nën ujë, baltë e llucë
bashkë me guvjaçë e gaforre!

Në një tokë të zhuritur, gjurmë kripe në shkëmbenj
mbjell stuhia. Kripë si kjo lëpijnë dhitë që t’u shijojë
gjethja e gjelbër e përrallit mbirë në skërka.
Stuhi, tjetër stuhi,
me frikë gurët shkundin themelitë edhe hëna
është një llambë e trembur, më poshtë, në mes të qiellit dhe detit,
që fiket pa pritur nga pelerina e zezë e resë.
Ushëtojnë vajet e pafajshme nëpër kisha, katedrale
“Pse o zot, të besuam shpirtin tonë!”
Edhe hoxha mjekërgjatë ngjit kallamin e minaresë
e thotë vajin e kuranit,
hipokrit, në mos më tepër, se vet bibla e krishterë.
Gjithmonë tokë edhe deti bymehen nga ulërima,
që plugon jo vetëm veshët, por krejt qënien tonë mjerane.
Perëndia rend të ngjitet në amëshim
në ca rrugë nga ku parajsa kurrë nuk duket.
Një gisht vend zbukurohet me blu, tjetri ngjyrë lejla më duket,
gjithë ngjyrat e ylberit vetëmashtruese janë sonte,
veç e zeza e thellë e natës kumton vesin e këmbëfshehjes
nëpër zëra shtiranakë
për të dhënë për ne çdo çast,
veç tryezën e begatë plot me dhimbje njerëzore!
Kreshpërohen në Krëshmua[1] vetë kreshnikët e ngujuar
dhe thërrasin sa kupë e qiellit kris prej tmerrit dhe piratët
m’u në shpellë lebetiten.
Vrarë nga zërat e detit,
i shqetësuar, mbi altar Fati griset.
Këngë të pafajshme vajtonjcat pëshpërisin
si një vijë të bardhë në qiell.
Gumëzhijnë si zëra vajzash
dallgët e bardha tërhequr shkumës dhe përplasen mbi shëmbenj.
Një blu e thellë u përhap dhe ngjeu det e qiell
a thua horizonti s’ka më sinorë?
Fëmijët si zogjtë cicërojnë; mos ndoshta gjë s’kanë kuptuar
apo përpiqen të harrojnë dhimbjen,
që turfullon qelqeve të dritares sonë?
Jo, se ndryshe s’mbushej suprinë e ujit plot përplot me trëndafila!
Gjithë petalet i përgjaku rremb i dhimbjes
sa dhe kurmi i madh i detit u rrënqeth.
Ó natë e zezë e Otrantos,
e zeza natë!..

Asnjë ulërimë s’i ngjan kujës së kësaj dite
Vlora kish 529 vjet pa dëgjuar klithma të tilla,
veç ditës kur Kastrioti vdiq në Lezhë, kur ngriu Kruja u bë akull,
oh dhimbje e tmerrshme, dhimbje e zezë,
të folur me potere e një mijë thika të mprehta
papritmas një mijë balozë vijnë nga deti,
jo balozë po vetë sibillat, vetë profeti
që tragjedinë parathotë me zërin vajtimtar të vdekjes.
Në të gjitha i shohim, apo jo?
E shoh me sy
Se si gjaku ngrin pafajësinë time,
Unë kthehem brenda vetes
si fëmijë i papërvojë.
Këngë të pafajshme përsërit me buzë të dridhur:
“Moj natë e Pashkës së Madhe,
këmbanë e rëndë dy herë për Shqipërinë,
e para për Kostandinë të motërzezës Dhoqinë,
e dyta për Kater –zinë, kur mori poropotinë,
e ra si kau në brinjë bashkë me shpirtrat viktimë,
o kuje, o ulërimë!….”


[1] Shpella e Krëshmoit ndodhet në Konispol, është një vendbanim 27.000 vjeçar