Poezi nga Adem ZaplluzhaKURSE MUA NUK MUND TË MË SHKULINKëto ikje të mëdha nga vetvetja
Dhe atdheu i sfilitur
Paskan një dhembje biblike
Kudo nëpër lagje dyer të mbyllura
Cijatje zogjsh shtegtarë
E lot drynash të dylltë
Sa trishtueshëm qajnë qentë e vetmuar
Nëpër pragje shtëpiash të ronitur
Si gurë pikëllimi dënesin plaka
Era bisedon me bastunin e saj
Një bisedë e gjatë dhe monotone
Nën këmbët e lodhura përpëlitet vetmia
Pa ndërprerë dëgjohen fjalët
S’desha të shkoj askund
Këtu duhet të vdes me ëndrrat e mia
Sa i lehtë është guri në vend të huaj
Kurse mua s’patën takat të më shkulin
As cerberët e egërsuar të maleve
ÇATITË I KANË RRUDHUR FJALËT
Pleqtë dhe plakat ulur janë pragjeve
Kanë rënë në dy gjunjë edhe pemët
Tmerrohen zogjtë nëpër tela
Kjo ikje i ngjan ikjeve të mëdha biblike
Si guaskat e sëmura po mbyllen dyert
Po mbyllet frymëmarrja e gjetheve
Nëpër dritare e vetmuara
S’ndalen më as zogjtë shtegtarë
Nuk paska dhembje më të madhe
Se sa kjo e ikjes nga atdheu
Në një selvi të shkrumbuar
Mbrëmë u ndalën disa flutura të djegura
Çatitë i kanë rrudhur fjalët
Nuk blegërojnë as delet nëpër kullosa
Një çarçaf zije e ka mbuluar qiellin
Nga lotët e nuseve po çmenden drurët
MBI VARRIN E VETMUAR TË PEMËSPranë një shelgu të pikëlluar
Edhe më e pikëlluar
Po dënes një nuse
Mbi degët e rënduara
Nga dhembja e lisit
Përvajshëm vajtojnë shirat e hidhur
Deri në rrënjë përkulen lisat
Një dhembje si kjo
Ka kohë që s’ka përjetuar atdheu
Për së gjalli po tmerrohem
S’paska mbetur askush këtu
Kush do t’i mbyll portat e dhembjes në shpirt
Ah moj Evropë mallkimi i parë
Dhe i fundit të Fishtës
Kah po na i qon djemtë e ri
S’do të mbetet më asnjë qyqe mali
Përmallshëm të këndoj
Mbi varrin e vetmuar të pemës
Mbase as varr më s’do të mbetet mbi tokë
SËRISH PËR VARRIN E HAPUR
Pleqtë e lagjes mbrëmë
Varrosën një ëndërr
Si një begun i lënë në shtrojerë
Nuk i ndalte lotët
Atdheut im i mjerë
Ah moj Evropë
Ç’na fundose në gropë
Nëpër metropole djemtë po na i tretë
S’do mbetet më qyqe mbi varr
Që t’i vajtojnë pleqtë e shkretë
Një zë përmallimi
Thua se nga qielli zbret
Po na shndërrohen djemtë në meteorë
Një qyqe sërish mbi varre thërret
Vajton dritaret e pragjet e gjorë
NËPËR MURE LEXOJMËNëpër dyer gjysmë të ronitura
Koten drynat e dylltë
Pragjet e vetmuara si fëmijë dënesin
Një dhembje e pashërueshme
Paska hyrë në qytetin tim
Nëpër mure lexojmë
Disa paralajmërime të kobshme
Shtëpia në shitje
Asnjë blerës potencial
Me kokë ndër sqetull po ikin njerëzit
As kolera e As lia e zezë
Nuk i ka zbrazur kështu qytetet
S’i ka boshatisur kaq dhimbshëm
Nëpër stacionet e autobusëve
Vetëm qentë i presin të zotët e tyre
Nuk di më se si ta emërojë këtë vdekje
Të bardhë ose të zezë
Por gjithsesi
Është një vdekje e trishtueshme
Nëpër udhët e panjohura të dynjasë
MË LËRË TË VDESTë lutem
Më lërë të vdes sonte
Nuk dua vdekje më të bukur
Se sa kjo kënaqësi
Që shtrihet në krahun e djathtë
Të fluturës së atdheut tim
Dje isha një tjetër specie
Që i ngjasoja erës
Në sqepin tim të çarë
Buronte lumi i verdh
Po ai lumë
Që buron në kujtesë
Sërish të lutem
Si asnjëherë më parë
Më lërë të vdes
Si zogu i ngrirë në mermerë
O të përgjëroj
Me zjarrin e shpirtit të kallur
Më lërë të vdes
Të thash
Nuk dua vdekje më të bukur
Se sa kjo lindje
Që i përket atdheut
KUR EGËRSISHT PUTHIMAsnjëherë pa u ndalur
Kalojmë nën harqet e Urës së Gurit
Prej një ane të kujtesës
Deri te ana tjetër e hapave tona
Ne ecim si drurët
Në disa raste u përngjajmë gurëve
E në disa raste të tjera
Kur dalim nga lëkura e jonë
Nuk i përngjajmë as jetës
E as vetvetes
Udhët i matim me lotin e erës
Kur dita e jonë epike
I përngjan fantazmagorisë
Deri në ekzaltim
Dehemi nga kënaqësia
Sa herë që na teket pa asnjë arsye
Në secilën pikë loti
I përmbysim detet më të tërbuara
Dhe jemi aq larg vetvetes
Sa që fëmijëria e jonë na duket
Se është tërësisht e huaj
Kur egërsisht puthim
Trishtimin e jetës në ikje e sipër
Në gjumin tonë të përdalë
Si akaciet mbijnë
Disa lloje të barojave
Që sapo takohen me ajrin
Shndërrohen
Në larva të krimbave
DUART E TUADuart e tua të mjegullta
Më mbajnë gjallë
Sa herë që kam mall për ty
Shtrihem mbi ëndrrën time
Vetëm kështu jetoj
Mbase kjo qenka e vetmja mënyrë
Ku mund të vdes lirisht
Pa kurrfarë hezitimi
Duart e tua prej shiut të trëndafiltë
M’i ledhatojnë iluzionet
Kur më ndjekin dhembjet
Ndjej thirrjen epike të dashurisë
Duart e tua
Ah ato duar që m’i mbajnë gjallë plagët
Sa herë që i drejtoj sytë kah universi
Shikimi im depërton përtej çdo honi
DHE ATA TË TJERËTSonte do të ecim përtej çdo mundësie
Edhe nëse nën hapat e erës
Fshihen shpirtrat e akrepave
Ne do të ecim
Nëpër tehun e mprehtë
Të shpatës së gjetur
Do ecim nëpër llavën e vullkanit të përskuqur
Kur të mbërrimë deri te mermeri i kuq
Mes kolonadave të erës
Do i takojmë mbretërit
E të gjitha kohërave
Ata që abdikuan
Për disa shkaqe personale
Dhe ata të tjerët
Që i gjykuan dashnoret për tradhti
Por domosdo duhet të ecim
Nëse ndalemi
Kurrë më
Nuk do të jemi në gjendje
Të njëjtë si para
Ose pas lindjes së diellit
Përgjumja askujt nuk i bënë mirë
Sa herë që fjetëm
Nuk i patëm punët mirë
Gjumi i jonë i përdalë
Hynte nëpër çdo udhë të verbët
Hynte nëpër ato vende
Ku nuk mund të delte asnjëherë
I ngjante rërës së gjallë
Në shkretëtirën e shpirtit kryengritës
MBI SHPATULLAT E RRAPEVEAtë çast hyjnor
Mbeta pa asnjë fjalë
U stepa para mjegullave
Kur ninëza
E lirikave të erës
Si një mbretëreshë prej uji
Hyri në shpirtin e malit
Lëvizën drurët si gurtë
As gjethet më
Nuk ishin në gjendje
Të heshtin
Nga korijet e lulëzuara
Vinte një fëshfërimë prej ëndrre
Ishte koha
E zgjimit të baladave
Nëpër degët e pemëve
Lulet çelnin
Disa specie zogjsh
Çelnin edhe duart e lisave
Disa lloje prej kashelashave
Mbi shpatullat e rrapeve
Era i krihte
Flokët e brymta të shirave.
LULET E POSA TË ÇELURA
Vonë kuptova
Se e padukshmja
Nga një tjetër thellësi
Shumë më e padukshme nxori
Nga brinjët një copë ashti dhe ja dha frymën
Pastaj i krijoi grykat dhe malet e thepisura
Nga drurët që i mbolli bëri një kryq
Tre herë bekoi njeriun
Nga vera e kuqe
Pikoi loti
Nuk di tani
Në emër të kujt
Zunë të rriten njerëzit
Mbase fajin e kishte kryekëput
Motra lozonjare ose molla e kafshuar
Por gjithsesi fajin duhet kërkuar te njeriu
I cili dhunshëm shkundi mollët
Dhe lulet e posa të çelura
Në emër të fjalës
Ose rrenës
FORMËN E DHËNË NGA NJË FRYMË
Me duar prej dheu
I dha shpirt ujit dhe drurit
Si gjethet toka morri frymë
Në formën e saj më delikate deltina
Dukej se kishte një qeshje hyjnore të njeriut
Edhe me qindra mija vjet kaluan në pritje
As njeriu e as dheu nuk e ndryshonin
Formën e dhënë nga një frymë
Që kurrë nuk ndalet
Ky lloj bekimi
Kur frynë
Dhe kur çmendet tufani
Njeriu ngjizet për shpirtin e drurëve
Bëhet një me lutjet dhe kryqin prej druri
Sa shumë ngjashmëri me kalin tim prej bore
S’patën se çfarë të na bëjnë dimrat e acartë
Nga një krenari madhështore mësuam
Se sa shumë dashuri i përket njeriut
U mësuam nga urtia e malit
Se si duhet me dashtë
NA MBAJTËN PËR NJERËZ PAGANKur kemi kohë bisedojmë me parathëniet
Ashtin e tokës e latojmë si gurin
Nga druri nxjerrim eliksirin
Dhe i shërojmë me frymë
Sëmundjet e tokës
Disa qeshën me ne
Na mbajtën për njerëz pagan
Na i shqyen daullet e kushtrimit
Sa herë që deshëm ta thërrisnim shiun
Si djajtë na pengonin retë e fut të mjegullave
TROKITNIN EDHE NETËVE TË VONAVetëm në Dardani binte bora e kuqe
Binte pareshtur me shije plumbi
Nga degët e plepave të vrara
Si rrëshira e zezë
Kullonte syri
Kullonte tmerri
Netëve i mbyllnim dyert
Nëse gdhinim mëngjesin herët
Trokitnin cerberët e të gjitha llojeve
Trokitnin në dhembjet tona të pashëruar
Çdo gjë shqiptare u pengonte dreqërve
Na thanë se po shtohemi si hithi
Duhet prerë që në rrënjë bima
Që rritet e na e zë frymën
Kjo pengonte djajve
Me tmerre u rritëm
Rrapëllimat s’ndaleshin
Trokitnin edhe netëve të vona
Rrapëllonin si të babëzitur dreqërit e egër
Derisa dolëm maleve s’pushuan të trokiturat
NJË RAPSOD I VERBËRMbrëmë
Na thanë heshtni
I kishim të ndaluara këngët
Vetëm netëve të vona nën jorgan
Mund t’i këndonim këngët tona të ndaluara
Me ne këndonin edhe zogjtë nëpër kafaze ari
Këndonin edhe muret e zeza të Afrikës
Kudo nëpër botë këndohej himni
E lirisë aq të dëshiruar
Këndonte njeriu
Zërat e gjetheve
S’kishin më të ndalur
Himnin e lashtë të drurëve
Vetëm ata popuj dinë ta këndojnë
Vetëm ata që e ndjenë robërinë mbi shpatulla
Sa bukur mbrëmë këndonin Bjeshkët e Mira
S’pushonte as zëri i lahutës së vjetër
Diku nëpër hanet e malësisë
Një rapsod i verbër
I këndoi lirisë